فارکس چیست؟

فارکس چیست و چرا اهمیت دارد؟

کلمه فارکس (Forex) که مخفف "Foreign Exchange" است، به مفهوم تبدیل ارز بین دو کشور اشاره دارد. در بازارهای مالی، این واژه اغلب به‌صورت "FX" نیز خلاصه می‌شود. بازار تبادل ارزهای خارجی (Forex Market) در طول سال‌ها به یکی از معتبرترین بازارهای مالی تبدیل شده است، چرا که فرصت‌های متعددی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.

با گذشت زمان، علاوه بر ارزها، کالاها، شاخص‌ها و CFD سهام نیز به مجموعه ابزارهای قابل معامله در پلتفرم‌های فارکس اضافه شده‌اند. این تنوع باعث شده است که فارکس به بازاری جذاب برای معامله‌گران با استراتژی‌های مختلف تبدیل شود.

از نظر حجم معاملات و نقدینگی، فارکس بزرگ‌ترین بازار مالی جهان است. یکی از عوامل کلیدی در رشد این بازار، سیستم اهرم مالی (Leverage) است که به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با سرمایه‌ای نسبتاً کوچک، معاملات بزرگی انجام دهند. این ویژگی نه‌تنها امکان کسب سودهای بیشتر را فراهم کرده، بلکه باعث شده است که بازار فارکس با سرعت زیادی رشد کند.

امروزه ده‌ها هزار بانک و کارگزاری در سراسر جهان معاملات فارکس را مدیریت می‌کنند. اگرچه اصول کلی این بازار در همه کشورها یکسان است، اما قوانین و مقررات معاملاتی ممکن است بسته به سیاست‌های نظارتی هر کشور متفاوت باشد.

تاریخچه فارکس

معامله کالا، تبادل ارز، فلزات گران‌بها و حتی سیستم پایاپای، قدمتی به اندازه تاریخ بشریت دارد. سیستم مالی جهانی پیش از آنکه به شکل امروزی خود برسد، مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است. قبل از جنگ جهانی دوم، سیستم استاندارد طلا (Gold Standard) رایج بود، اما پس از آن، تصمیمات برتون وودز Bretton Woods منجر به ایجاد سیستمی شد که ارزش ارزها را به دلار آمریکا متصل می‌کرد. در نهایت، پس از سال ۱۹۷۱، سیستم نرخ ارز شناور جایگزین شد و بازار تبادل ارزها شکل جدیدی به خود گرفت.

دهه ۱۹۹۰ نقطه عطفی برای بازارهای مالی بود، زیرا با گسترش استفاده از کامپیوترها و پیشرفت فناوری‌های ارتباطی، بانک‌ها شروع به توسعه پلتفرم‌های معاملاتی اختصاصی خود کردند. این پلتفرم‌ها ابتدا فقط در اختیار بانک‌ها قرار داشتند، اما به‌مرور امکان دسترسی مستقیم مشتریان به تغییرات قیمتی و انجام معاملات به‌صورت لحظه‌ای را فراهم کردند.

با پیشرفت فناوری و افزایش دسترسی عمومی به پلتفرم‌های معاملاتی آنلاین، علاقه‌مندان به بازارهای مالی به‌شدت افزایش یافتند. در گذشته، فقط بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ قادر به انجام چنین معاملاتی بودند، اما امروزه تقریباً هر فردی می‌تواند با ثبت‌نام در یک کارگزاری، حساب معاملاتی خود را باز کرده و به‌عنوان یک سرمایه‌گذار مستقل در بازار فارکس فعالیت کند.

بازار فارکس چیست؟

بازار فارکس یک بازار مالی جهانی، غیرمتمرکز و خارج از بورس (OTC) است که در آن انواع دارایی‌های مالی، از جمله ارزها، طلا، نفت و سایر کالاها معامله می‌شوند. درحالی‌که فارکس در برخی جنبه‌ها شباهت‌هایی با بازارهای سهام، قراردادهای آتی و آپشن‌ها (F&O) دارد، اما ویژگی‌های منحصربه‌فردی نیز دارد که آن را از سایر بازارهای مالی متمایز می‌کند.

ویژگی‌های بازار فارکس

بازار فارکس، هسته اصلی بازارهای خارج از بورس (OTC) محسوب می‌شود.

در این بازار، سرمایه‌گذاران باید به کارگزاری خود اعتماد کنند، زیرا قیمت‌گذاری معاملات توسط کارگزار تعیین می‌شود.

تمامی سوابق معاملات بسته‌شده توسط کارگزاری ثبت و نگهداری می‌شود.

کارگزاری تمامی شرایط مربوط به پلتفرم معاملاتی و محصولات قابل معامله را تعیین می‌کند.

بازار فارکس با ارائه نقدینگی بالا، دسترسی ۲۴ ساعته و فرصت‌های معاملاتی متنوع، یکی از پویاترین و پرطرفدارترین بازارهای مالی در جهان است.

چه کسانی در بازار فارکس معامله می‌کنند؟

علاوه بر معامله‌گران فردی، بازیگران بزرگ دیگری نیز در بازار فارکس فعالیت دارند که هر کدام نقش مهمی در جریان معاملات ایفا می‌کنند. از جمله این مشارکت‌کنندگان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

بانک‌های تجاری و سرمایه‌گذاری که از فارکس برای مدیریت نقدینگی و انجام معاملات بین‌المللی استفاده می‌کنند.

بانک‌های مرکزی که با دخالت در بازار ارز، سیاست‌های پولی را کنترل کرده و نرخ ارز را مدیریت می‌کنند.

صندوق‌های پوشش ریسک (Hedge Funds) که از نوسانات بازار برای کسب سود استفاده می‌کنند.

مدیران سرمایه‌گذاری که با معامله در فارکس، پورتفوی مشتریان خود را متنوع‌سازی می‌کنند.

شرکت‌های مالی بزرگ که از بازار فارکس برای پوشش ریسک‌های مرتبط با تجارت جهانی و معاملات بین‌المللی بهره می‌برند.

بازار فارکس به دلیل نقدینگی بالا، نوسانات زیاد و فرصت‌های بی‌شمار معاملاتی، یکی از جذاب‌ترین بازارها برای طیف گسترده‌ای از سرمایه‌گذاران و نهادهای مالی در سراسر جهان است.

قیمت‌ها در بازار فارکس چگونه تعیین می‌شوند؟

در دنیای اقتصاد، رابطه عرضه و تقاضا عامل اصلی تعیین قیمت برای هر ارز و هر محصول مالی است. بانک‌ها که در قلب سیستم مالی قرار دارند، حجم بالایی از معاملات را انجام می‌دهند تا نیازهای مشتریان خود را برآورده کنند و دارایی‌های مالی موجود را به محصولات مالی مختلف تبدیل نمایند. به‌طور خلاصه، می‌توان گفت که قیمت‌ها در بازار از طریق بانک‌ها و بر اساس تعادل بین عرضه و تقاضا شکل می‌گیرند. همچنین، بانک‌ها اغلب در بازار فارکس نقش بازارساز را ایفا می‌کنند.

پس از آنکه قیمت‌ها توسط بانک‌های بین‌المللی تعیین شد، این قیمت‌ها از طریق شبکه‌های قیمتی مختلف به کارگزاری‌های فعال در سراسر جهان ارسال می‌شوند. برخی از این شبکه‌های معروف شامل Reuters، Bloomberg و Currenex هستند. سپس، کارگزاری‌ها کارمزد خود را که تحت عنوان "Markup" شناخته می‌شود، به این قیمت‌ها اضافه می‌کنند. در نهایت، این همان قیمتی است که معامله‌گران روی صفحه نمایش خود مشاهده می‌کنند.

بازار فارکس چگونه کار می‌کند؟

زمانی که از یک صرافی مقداری ارز خارجی خریداری می‌کنید، این معامله با نرخ فروش تعیین‌شده توسط صرافی انجام می‌شود. در مقابل، هنگام فروش ارز، نرخ خرید صرافی مبنای معامله قرار می‌گیرد. بازار فارکس نیز دقیقاً بر همین اساس کار می‌کند. در این بازار، تبدیل جفت‌ارزها از طریق خرید و فروش ارز پایه و ارز متقابل انجام می‌شود که بر اساس نرخ لحظه‌ای (Parity) محاسبه می‌شود. در نتیجه، ارزش ارز پایه در واقع توسط ارز متقابل تعیین می‌شود.

معامله‌گران در بازار فارکس بر اساس انتظارات خود از ارزش ارز پایه یا ارز متقابل اقدام به خرید و فروش می‌کنند. بنابراین، هر معامله فارکس در مقیاس کوچک یک نوع سفته‌بازی محسوب می‌شود.

فارکس یک بازار مالی غیرمتمرکز است که می‌تواند فرصت‌های سودآوری بالایی برای معامله‌گران فراهم کند، اما در عین حال ریسک‌های قابل‌توجهی نیز دارد. منطق معاملات فارکس بر این اساس است که از تغییرات قیمت بین دو ارز یا هر دو محصول مالی سود کسب شود. در فارکس، معاملات هم با انتظار صعودی (Buy) و هم با انتظار نزولی (Sell) قابل انجام هستند.

مفاهیم کلیدی در فارکس

پاریتی (Parity)

پاریتی در ساده‌ترین تعریف، نسبت بین ارزش دو ارز مختلف است. پاریتی‌ها نه تنها در معاملات فارکس بلکه در تمامی فعالیت‌های اقتصادی یک کشور اهمیت زیادی دارند. تجارت بین‌المللی با استفاده از ارزهای مختلف، به‌ویژه دلار آمریکا (USD) و یورو (EUR) انجام می‌شود.

برای مثال، اگر نرخ EUR/USD برابر ۱.۱۲ باشد، به این معناست که برای هر ۱ یورو، ۱.۱۲ دلار آمریکا قابل خریداری است.

جفت‌ارز (Forex Pair)

جفت‌ارز در فارکس به ابزارهای پایه و متقابل یک محصول معاملاتی اشاره دارد. اگر به جفت‌ارز EUR/USD نگاه کنیم، ارز اول (یورو) به عنوان ارز پایه و ارز دوم (دلار آمریکا) به عنوان ارز متقابل در نظر گرفته می‌شود.

در واقع، جفت‌ارز نشان می‌دهد که چند واحد از ارز متقابل (دلار) برابر با یک واحد از ارز پایه (یورو) است.

لات (Lot)

در معاملات فارکس، جفت‌ارزها در مقدارهای مشخصی به نام "لات" خرید و فروش می‌شوند. معمولاً ۱ لات معادل ۱۰۰,۰۰۰ واحد از ارز پایه در یک جفت‌ارز است. برای مثال، اگر ۱ لات از جفت‌ارز EUR/USD معامله کنید، به این معناست که شما ۱۰۰,۰۰۰ یورو خریداری کرده‌اید. علاوه بر لات استاندارد، امکان معامله با مقادیر کمتر مانند میکرو لات (Micro Lot)، نانو لات (Nano Lot) و ... نیز وجود دارد.

پیپ (Pip)

پیپ مخفف "Price Interest Point" یا "Point in Percentage" است و به کوچک‌ترین تغییر قیمت در جفت‌ارزهای فارکس اشاره دارد. تغییرات صعودی یا نزولی قیمت در بازار فارکس با واحد پیپ اندازه‌گیری می‌شود. اکثر جفت‌ارزها تا ۵ رقم اعشار نمایش داده می‌شوند، و ۱ پیپ معمولاً برابر با یک‌ ده‌هزارم یک واحد ارزی است.

اهرم (Leverage) در معاملات فارکس

اهرم یکی از ویژگی‌های اصلی بازار فارکس است که به معامله‌گران اجازه می‌دهد با سرمایه‌ای کمتر، معاملات بزرگ‌تری را انجام دهند.

سیستم اهرم مالی یکی از دلایل اصلی محبوبیت فارکس در سراسر جهان است، زیرا به سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری بالایی دارند این امکان را می‌دهد که با سرمایه کم، بازدهی بالایی کسب کنند. البته، همان‌طور که اهرم می‌تواند سود شما را افزایش دهد، در صورت استفاده نادرست، ریسک زیان را نیز بالا می‌برد.

هجینگ (Hedging) در بازار فارکس

هجینگ به فرآیندی گفته می‌شود که در آن سرمایه‌گذار برای محافظت از خود در برابر ریسک‌های مالی آینده، یک معامله در جهت مخالف موقعیت فعلی خود باز می‌کند.

معامله‌گران، چه در سطح فردی و چه در سطح سازمانی، اغلب برای کاهش ریسک نوسانات بازار از هجینگ استفاده می‌کنند. برای مثال، یک شرکت که کالاهای خود را از خارج خریداری می‌کند و باید چندین سال پرداخت‌های خود را به دلار انجام دهد، ممکن است با باز کردن یک موقعیت معکوس، خود را در برابر افزایش ناگهانی نرخ دلار محافظت کند.

محصولات معاملاتی فارکس

در zForex می‌توانید طیف وسیعی از محصولات فارکس را معامله کنید. ما خدمات کارگزاری را در بازار فارکس با اسپردهای رقابتی ارائه می‌دهیم و محصولاتی مانند:

جفت‌ارزهای فارکس

محصولات کالایی (مانند طلا، نقره، نفت)

CFDسهام خارجی

شاخص‌های سهام بین‌المللی

را برای سرمایه‌گذاران خود فراهم کرده‌ایم تا بتوانند در بازاری متنوع و رقابتی معامله کنند.

ابزارهای مالی مختلف در بازار فارکس

در بازار فارکس، بیشترین ارزهای مورد معامله شامل دلار آمریکا (USD)، یورو (EUR)، ین ژاپن (JPY) و پوند انگلیس (GBP) هستند. جفت‌ارزهای اصلی که با این ارزها تشکیل می‌شوند، مانند EUR/USD، USD/JPY، GBP/USD و EUR/JPY، از پرمبادله‌ترین محصولات فارکس محسوب می‌شوند.

حجم معاملات در فارکس چقدر است؟

بر اساس داده‌های بانک تسویه بین‌المللی (BIS)، حجم معاملات روزانه در بازار فارکس حدود ۵.۵ تریلیون دلار برآورد شده است. بخش بزرگی از این حجم عظیم معاملات توسط بانک‌های بین‌المللی مانند Deutsche Bank، Citibank، Barclays، J.P. Morgan و سایر شرکت‌های مالی جهانی انجام می‌شود.

این مؤسسات بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان نقدینگی در بازار فارکس محسوب می‌شوند. در میان آن‌ها، Deutsche Bank با حدود ۲۰٪ از حجم کل معاملات، بیشترین سهم را در این بازار دارد.

مزایای بازار فارکس

بازار فارکس به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، مزایای زیادی برای معامله‌گران فراهم می‌کند. یکی از مهم‌ترین این مزایا اهرم مالی است که امکان انجام معاملات با سرمایه کمتر و موقعیت‌های بزرگ‌تر را فراهم می‌کند. نقدینگی بالا و عمق بالای بازار باعث می‌شود معامله‌گران بتوانند بدون مشکل، خریدوفروش‌های خود را انجام دهند. علاوه بر این، فعالیت ۲۴ ساعته در ۵ روز هفته به معامله‌گران این فرصت را می‌دهد که در هر زمان از نوسانات بازار استفاده کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب فارکس، امکان معامله در دو جهت است، به این معنا که معامله‌گران می‌توانند هم از افزایش و هم از کاهش قیمت‌ها سود کسب کنند.

معایب بازار فارکس

همان ویژگی‌هایی که بازار فارکس را جذاب می‌کنند، می‌توانند در صورت عدم آگاهی کافی، معامله‌گران را با چالش‌های بزرگی مواجه کنند. استفاده نادرست از اهرم‌های بالا می‌تواند زیان‌های مالی شدیدی ایجاد کند، همان‌طور که می‌تواند سودآوری را افزایش دهد. علاوه بر این، بسیاری از افراد به دلیل درک نادرست از نحوه عملکرد سفارش‌های معاملاتی، دچار زیان‌های غیرمنتظره می‌شوند.

ریسک‌های معاملات فارکس

معاملات فارکس علاوه بر فرصت‌های سودآوری بالا، ریسک‌های متعددی را نیز به همراه دارد. نوسانات شدید بازار و تغییرات سریع قیمت‌ها می‌توانند باعث ضررهای غیرقابل پیش‌بینی شوند. همچنین، ریسک‌های عملیاتی مانند مشکلات فنی، اختلالات اینترنتی یا خطاهای کارگزاری‌ها می‌توانند تأثیر منفی بر معاملات داشته باشند. در نهایت، ریسک اهرم بالا از جمله مواردی است که هم می‌تواند سود معامله‌گران را افزایش دهد و هم زیان‌های آن‌ها را چند برابر کند.

آربیتراژ در بازار فارکس

یکی از استراتژی‌هایی که برخی معامله‌گران برای کاهش ریسک استفاده می‌کنند، آربیتراژ است. این روش به آن‌ها اجازه می‌دهد بدون پذیرش ریسک قابل‌توجه، از اختلاف قیمت بین بازارهای مختلف سود کسب کنند. به‌طور خلاصه، در آربیتراژ یک دارایی در بازاری که قیمت پایین‌تری دارد خریداری شده و هم‌زمان در بازاری دیگر که قیمت بالاتری دارد، فروخته می‌شود. این اختلاف قیمت، یک فرصت سودآوری کم‌ریسک برای معامله‌گران فراهم می‌کند.

تفاوت‌های بین فارکس و بازار سهام

هم در بازار فارکس و هم در بورس اوراق بهادار، دارایی‌های مالی متعددی معامله می‌شوند. هیچ مرز مشخصی بین معامله‌گرانی که در فارکس فعالیت می‌کنند و کسانی که در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌کنند، وجود ندارد. بسیاری از سرمایه‌گذاران تمایل دارند هم‌زمان از فرصت‌های موجود در هر دو بازار بهره‌مند شوند.

بااین‌حال، بازار فارکس ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد که آن را از سایر بازارهای مالی متمایز می‌کند. قبل از ورود به معاملات، آگاهی از شباهت‌ها و تفاوت‌های فارکس با سایر بازارهای مالی می‌تواند به معامله‌گران کمک کند تا تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند و استراتژی‌های مناسب‌تری انتخاب کنند.